18 - اکرام خویشاوندان
و اکرم عشیرتک ...
نامه /31
ترجمه :اقوام و خویشاوندانت را گرامى و عزیز بدار.
شرح : امام علیه السلام ، در این جمله زیبا و پر معنى ، ما را به حفظ و رعایت صله رحم دعوت کرده است .
درباره صله رحم در قرآن و روایات اسلامى ، سفارش فراوانى شده است . تا جاى که ترک آن - یعنى بجا نیاوردن صله رحم - از گناهان بزرگ به شمار آمده است .
معناى صله رحم آن است که : انسان ، با اقوام و خویشاوندان خود، مناسبات و رفت و آمدهاى سالم و صمیمانه داشته باشد، با مهربانى و لطف و گرامى ، به دیدار و احوال پرسى آنها برود، در حل مشکلات و رفع گرفتاریهاى آنان شرکت کند و هنگامى که آنها مشکل و نیازى داشته باشد، از کمک کردن به آنها خوددارى نورزد.
در این باره ، امام علیه السلام ، با زیباترین و مؤ ثرترین بیان ، ما را، بیش ، به اهمیت و ارزش معاشرت با خانواده و خویشاوند، متوجه نموده است .
طبق فرموده امام علیه السلام ، خویشاوندان ، همانند پر و بالى هستند که ما، به کمک آنها قدرت پرواز پیدا میکنیم و مى توانیم به آسانى به سوى هدف هاى خود برویم . در حالیکه بدون داشتن پروبال یعنى بدون داشتن خانواده دلسوز و مهربان و یارى دهنده قادر به پرواز نخواهیم بود و به این زودیها، به هدفهاى خود نخواهیم رسید.
از نظر دیگر، ما همچون شاخه و برگ درختى هستیم ، که ریشه هاى آن را، اقوام و خویشاوندان ما تشکیل میدهند، و در حقیقت ، اصالت و پابرجایى ما، به آنها بستگى دارد. و همچنین ، خویشاوندان همانند دستهاى ما هستند، که بوسیله آنها، دشمنان را از خود دور میسازد، و نیز، هدفهاى خود را به چنگ مى آوریم .
به این ترتیب ، اگر ما با خانواده و خویشاوندان خود رفت و آمد داشته باشیم ، و با مهربانى و نیکدلى و صمیمیت معاشرت کنیم ، همیشه در جریان کارها و مشکلات و مسائل زندگى یکدیگر خواهیم بود، و در هنگام گرفتاریها، به کمک همدیگر خواهیم شتافت و از نیروهاى یکدیگر، براى حل مشکلات و سازندگى در راه زندگى یکدیگر، کمک خواهیم گرفت .
و البته ، اینها همه به شرطى درست خواهد بود، که براى رفت و آمد و صمیمیت و کمک خواهى ، خویشاوندان مؤ من و متدین و با تقواى خود را انتخاب کنیم . چون خویشاوندى که دین و ایمان محکم و تقواى اسلامى نداشته باشد، جز ضرر و زیان و ایجاد ناراحتى و گرفتارى بیشتر، تاءثیرى در زندگى ما نخواهد داشت .
19. بزرگترین عیب
اکبر العیب اءن تعجب ما فیک مثله .
ح /353
ترجمه :بزرگترین عیب آن است که : عیبى را که خود نیز داراى ، در دیگران ، عیب بشمارى .
شرح : کسانى هستند که عیب و ایرادى را که در اعمال و رفتار خودشان وجود دارد، نمى بینند و به حساب نمى آورند، اما همینکه آن عیب را، در شخص دیگرى ببینند، زبان به عیبجویى و انتقاد باز مى کنند، و همه جا و پیش همه کس ، از عیب آن شخص سخن مى گویند.
براى مثال : گاهى کسى را مى بینم ، که براى حقوق انسانى دیگران ، ارزش ‍ قائل نیست ، حق مردم را پایمال میکند، دستمزد کارى را که دیگران برایش ‍ انجام داده اند نمى دهد، یا کم و با تاءخیر میدهند، قول و قرارهاى خود را به هم میزند، و وعده هایى را که به مردم داده است انجام نمى دهد. اما همین شخص ، به محض آنکه دیگرى ، کمترین حق او را پایمال کند، یا دستمزدش ‍ را یک ریال کمتر یا یک روز دیرتر بدهد، یا با او مختصرى بد قولى کند، یا وعده یى را که به وى داده است انجام ندهد، فریادش به آسمان میرود، و همه جا، از آن شخص ، عیبجوئى و انتقاد میکند. شاعرى ، در همین معنى گفته است :

امام علیه السلام مى فرماید: این خود، بزرگترین عیب است که تو، عیبى را در مردم ببینى و آن را زشت و ناپسند بشمارى و زبان به انتقادش بگشایى ، در حالیکه خودت نیز، شبیه همان عیب را داشته باشى ، ولى به آن توجه نکنى .
البته ، منظور امام این نیست که وقتى در دیگران عیبى را دیدى که خودت نیز شبیه آن عیب را دارى ، همین کافى است که عیب دیگران را به زبان نیاورى ، و در عوض ، عیب خودت نیز، سر جایش باقى بماند. بلکه ، منظور این است که وقتى ، عیب دیگران ، باعث ناراحتى ما شد، هوشیار باشیم و فورا به خود آئیم و ببینیم که آیا خود ما نیز، آن عیب را داریم یا نه ؟ و اگر دیدیم که خودمان نیز، دارى همان عیب هستیم ، در صدد بر طرف کردن آن بر آئیم ، زیرا آن عیب ، همانطور که در وجود دیگران ، ما را ناراحت کرده است ، در وجود ما نیز باعث ناراحتى دیگران خواهد شد.